نماد تازه‌ترین ابرپروژه عربستان سعودی که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان به دنبال آن است حتی از ابعاد آن نیز بزرگتر است. ابر پروژه مکعب جدید ۴۰۰ متر ارتفاع، ۴۰۰ متر عرض و ۴۰۰ متر طول خواهد داشت و داخل آن گزینه‌های سرگرمی، هتل‌ها و رستوران‌ها وجود دارد.
به گزارش دویچه وله، علیرغم آن که هزینه‌های پروژه هنوز فاش نشده ساخت و ساز قرار است به زودی آغاز شود و تکمیل آن برای سال ۲۰۳۰ میلادی برنامه ریزی شده است. مکعب جدید شبیه مهم‌ترین نقطه عطف عربستان سعودی یعنی کعبه مقدس‌ترین مکان اسلام در مکه است. مسلمانان در سراسر جهان در طول زیارت حج و در ماه رمضان به سوی کعبه نماز می‌خوانند یا به آنجا سفر می‌کنند.
“برونو اشمیت فورهیرد” تحلیلگر سیاسی در دانشگاه کمبریج به “دویچه وله” می‌گوید: “در حوزه عمومی در عربستان سعودی دین با فرهنگ جایگزین می‌شود.”
تغییر شکل ملی عربستان سعودی
طرح کعبه تجاری تنها گام به سوی ایجاد یک هویت ملی تازه نیست هویتی که دیگر به اندازه گذشته به مذهب وابسته نخواهد بود. براساس فرمان “ملک سلمان” پادشاه سعودی در سال ۲۰۲۲ میلادی روز ۲۲ فوریه به عنوان تعطیلات برای جشن تاسیس اولین کشور و دولت سعودی معرفی شد. تا آن زمان روز ملی این کشور در ۲۳ سپتامبر جشن گرفته می‌شد. عربستان سعودی در ماه فوریه دومین روز تاسیس خود را در آخر هفته‌ای چهار روزه همراه با جشن و آتش بازی در سراسر کشور جشن گرفت. اشمیت فورهیرد می‌گوید: ” ۲۲ فوریه یک تاریخ خودسرانه است که هیچ مبنای تاریخی ندارد و هدف پشت تعیین آن روز به عنوان روز تعطیل فشاری ملی گرایانه برای جشن گرفتن تعطیلات غیرمذهبی عربستان است”.
ولیعهد سعودی در سال ۲۰۲۲ میلادی اعلام کرد که تاریخ تاسیس آن کشور از ۱۷۴۴ به ۱۷۲۲ میلادی تغییر یافته است. تا آن زمان، تاریخ تاسیس به توافقی در سال ۱۷۴۴ بین خاندان حاکم سعود و “محمدبن عبدالوهاب” روحانی اشاره داشت که الهام بخش اصطلاح اسلام وهابی یا وهابیت بود که از اواسط قرن هجدهم میلادی بر عربستان غالب بود.
خاندان آل سعود وعده داده بود که وهابیت را تامین مالی کند و به آن جنبش حق نظارت بر عرصه آموزش و اخلاق عمومی را اعطا کرده بود. در مقابل، عبدالوهاب وعده داده بود که حکومت خاندان سعودی را از منظر دینی مشروعیت بخشد. با این وجود، در سال ۱۷۲۷ میلادی محمد بن سعود به عنوان بنیانگذار اولین کشور سعودی پس از تصرف امارت درعیه که در شمال ریاض است به قدرت رسید.
“اشمیت فورهیرد” می‌گوید: “تفسیر تازه از زمان تولد دولت سعودی به وضوح از نقش دین می‌کاهد”. در ماه جاری روز پرچم ملی در تاریخ ۱۱ مارس تعطیل اعلام شد. خبرگزاری ملی عربستان سعودی با اشاره به سال تاسیس جدید دولت آن کشور گزارش داد: “ارزش پرچم ملی در طول تاریخ دولت سعودی از زمان تاسیس آن در سال ۱۱۳۹ هجری قمری تا ۱۷۲۷ میلادی گسترش یافته است”.
اعتراضی صورت نگرفته است
هیچ یک از این اقدامات به اعتراض بزرگی در میان جمعیت حدودا ۳۶ میلیون نفری عربستان سعودی منجر نشده است. اشمیت فورهیرد می‌گوید دلایلی برای سطح بالای پذیرش این تغییرات از سوی مردم عربستان سعودی وجود دارد.
او می‌افزاید: “ده‌ها هزار سعودی در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند که توسط بورسیه تحصیلی پادشاه عبدالله حمایت می‌شود. آنان پس از بازگشت به کشور از نظر فرهنگی غرق در مدرنیزاسیون کشورشان شده اند”.
آموزش و ایجاد شغل برای جمعیت جوان عربستان سعودی به یک اولویت برای پادشاهی تبدیل شده و بخشی از اصلاحات اساسی اقتصادی به نام چشم انداز ۲۰۳۰ است که توسط ولیعهد سعودی در سال ۲۰۱۶ میلادی معرفی شد. مجموعه وسیعی از اصلاحات به دنبال ایجاد تنوع در اقتصاد عربستان سعودی و کاهش وابستگی آن به نفت و هم چنین تقویت مدرنیزاسیون کشور بوده است.
از آن زمان به این سو حقوق بیش تری به زنان سعودی اعطا شده است. هم چنین، سینما‌ها بازگشایی شده اند و کمیسیون امر به معروف و نهی از منکر معروف به پلیس اخلاق ملغی اعلام شد. هم چنین، قرار گذاشتن‌های عمومی مختلط میان دختران و پسران به امری عادی‌تر در مقایسه با سالیان گذشته تبدیل شده است.
“اشمیت فورهیرد” می‌گوید: “در همین حال در حالی که آزادی‌های اجتماعی بیشتری وجود دارد دولت می‌خواهد به عنوان تنها عامل تغییر باقی بماند. در نتیجه، دولت تمایلی به هیچ گونه فعالیت سیاسی‌ای از سوی گروه‌های مختلف اجتماعی ندارد و منتقدان را خائن به ملت معرفی می‌کند”.
نمونه‌هایی از پیامد‌های پس از مخالفت با دعوت ولیعهد به اصلاحات وجود دارند. برای مثال، “لوجین الهذلول” فعال حقوق زنان پس از دفاع از حق رانندگی در سال ۲۰۱۸ میلادی سه سال را در زندان گذراند و مدت‌ها پس از آن که زنان به طور رسمی اجازه رانندگی پیدا کردند نیز در بازداشت باقی ماند.
“سلما الشهاب” ۳۴ ساله در سال ۲۰۲۲ میلادی به دلیل لایک کردن توئیت‌های حقوق بشری در توئیتر به ۳۴ سال زندان محکوم شد و “نوره بنت سعید القحطانی” به همین خاطر به ۴۵ سال زندان محکوم شد که طولانی‌ترین مدت برای چنین جرمی تا به امروز بوده است.
احکام و فرامین تازه برای ماه رمضان
در هفته جاری وزارت امور اسلامی عربستان تغییر عمده‌ای در قوانین ماه رمضان که از ۲۲ مارس آغاز می‌شود را اعلام نمود. از دید “سامی حمدی” این فرامین نشان دهنده گام بعدی عربستان سعودی به سوی هویت جدید سعودی بدون اسلام به عنوان ستون و رکن اساسی است. او در توئیتی در توئیتر نوشت: “محمد بن سلمان به بیرون راندن اسلام از حوزه عمومی ادامه می‌دهد”.
از سال جاری، اهدای کمک به مساجد و هم چنین برگزاری مراسم افطار پس از غروب آفتاب در مساجد ممنوع شده است. علاوه بر این، اقامه نماز باید کوتاه باشد و کودکان از اقامه نماز در مساجد منع شده اند و نمازگزاران باید با خود کارت شناسایی به همراه داشته باشند. در تمام مساجد به جز دو مسجد اصلی مکه و مدینه حجم صدا باید کم باشد و پخش نماز ممنوع شده است.
