به گزارش خبر فوری، شکی نیست که جنگ اوکراین و روسیه مهم ترین رویداد بین المللی در یک سال اخیر بوده است. این جنگ در اسفند ماه ۱۴۰۰ آغاز شد و تاکنون یعنی سال نو ۱۴۰۲ شمسی ادامه دارد. این جنگ تاثیرات فراوانی بر ساختار سیاسی جهان، روابط کشورها با هم، اقتصاد، ورزش و فرهنگ و حتی قیمت کالاها و اجناس داشت. جنگ روسیه و اوکراین حتی سیاست خارجی کشور ما را هم تحت تاثیر قرار داد و همزمان بر روابط سایر کشورهای خاورمیانه نیز موثر واقع شد.
در این گزارش قصد داریم مروری بر مهم ترین تاثیرات جنگ روسیه و اوکراین در یک سال اخیر داشته باشیم. پیش از پرداخت به این موضوع، بهتر است ابتدا مروری بر تاریخ جنگ و بالا و پایینش در یک سال گذشته داشته باشیم.
جنگ روسیه و اوکراین از ابتدا تا اینجا
جنگ روسیه و اوکراین با حمله نیروهای روس به ۴ ایالت استقلال طلب اوکراین در تاریخ ۵ اسفند ۱۴۰۰ (۲۴ فوریه ۲۰۲۲) آغاز گردید. در ابتدا روسیه نیروهایش را در نزدیکی مرزهای این ایالات نگه داشت اما دو روز بعد، دستور حمله به قلب اوکراین صادر شد. بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند پوتین کمتر از یک هفته به کی‌اف می رسد و کار دولت زلنسکی را تمام می کند اما این اتفاق نیفتاد. به محض آغاز هجوم روس ها به اوکراین، زلنسکی از دولت های غربی کمک خواست. آمریکا و اروپا در ابتدا در مورد امکان مقاومت اوکراین شک داشتند. آنها از زلنسکی خواستند که از اوکراین فرار کند و در خارج از کشور حلقه های مقاومت تشکیل دهد اما بعد از مشخص شدن جدیت اوکراینی ها در مقابله با روسیه، غربی ها راضی شدند که به زلنسکی کمک کنند.
کمک غرب به اوکراین باعث طولانی شدن جنگ گردید. در ماه های ابتدایی جنگ ضربات سختی بر پیکر ارتش دوم جهان وارد شد. پوتین خشمگین و ناراحت، دست به تغییراتی در کادر فرماندهی ارتش خود زد. استراتژی ها تغییر کرد و با اعلام بسیج عمومی در روسیه، تعداد سربازان بیشتر شد. با جدی گرفتن جنگ توسط مسکو، نبرد اوکراین وارد روزهای حساس خود شد. کمک اطلاعاتی و تسلیحاتی کشورهای غربی به اوکراین باعث شد جنگ در سه ماه دوم به تعادل کشیده شود. با این حال، روسیه همچنان قادر به اشغال ایالات شرقی اوکراین نبود.
روسیه ترجیح داد جنگ به زمستان کشیده شود تا اروپایی ها کمبود گاز را احساس کرده و دست از حمایت اوکراین بردارند اما با پرشدن مخازن سوخت اروپا نقشه های پوتین نگرفت و اوکراین شروع به حملات گسترده به شهرهای اشغالی کرد. با این حال، در سه ماه پایانی جنگ، پیشروی اوکراین قطع شد و مجددا روسیه توانست ابتکار عمل را به دست بگیرد. روسیه استراتژی های جنگی خود را تغییر داد. برای مقابله با پدافندها، پهپادها و تانک های اوکراینی طرح های جدیدی ریخت و سربازان خود را نیز چند برابر کرد. روسیه تمرکز خود را بر چند شهر حیاتی و استراتژیک مانند «باخموت» گذاشت و با اشغال این چند شهر و منطقه توانست تا حدی خیال خود را از شکست راحت کند.
با این حال، نباید فراموش کرد که جنگ اوکراین و روسیه به این زودی ها تمام شدنی نیست. نشانه ای از تسلیم شدن در بین نیروهای اوکراینی دیده نمی شود. تسلیحات کمکی غرب نیز چند برابر شده است. فرانسه، آلمان، انگلستان و امریکا تصمیم گرفته اند که تجهیزات جدید و به روزتری به زلنسکی بدهند و زلنسکی نیز تصمیم دارد از طریق چند حمله ضربتی شهرهای کلیدی اوکراین را از دست روس ها بیرون بیاورد. به نظر می رسد در سال جدید، جنگ در مناطق شرقی اوج بگیرد و بعید است حداقل تا پایان بهار اثری از آغاز روند مذاکرات صلح دیده شود.
تاثیرات سیاسی جنگ اوکراین و روسیه
مهم ترین تاثیر سیاسی جنگ روسیه و اوکراین ایزوله شدن بیشتر روسیه و دوری اش از کشورهای غربی بود. روسیه قدرت خود در سازمان ملل را از دست داد و پس از تحریم های متعدد، نقش خود را به عنوان میانجی بزرگ بازی های سیاسی شرق و غرب از دست داد.
این اتفاق بر مسائل سیاسی داخل ایران هم تاثیر گذاشت. ایران سال گذشته تا آستانه انعقاد پیمان جدید هسته ای با غرب هم پیش رفت اما جنگ اوکراین و روسیه شرایط را تغییر داد و با کم اثر شدن نقش میانجیگری روسیه، مذاکرات وین لغو شد. همزمان، غرب ایران را به حمایت از روسیه در جنگ اوکراین متهم کرد و همین امر باعث ظنین شدن بیشتر غرب به ایران گردید.
در همین حال، آمریکا مجبور شد نقطۀ توجه خود را تغییر داده و روسیه را به جای چین به عنوان دشمن اصلی خود در نظر بگیرد. رابطه واشنگتن و پکن تغییر کرد و سیاست های منطقه ای دولت بایدن نیز تا حدی تعدیل شد.
تاثیرات اقتصادی جنگ اوکراین و روسیه
جنگ روسیه و اوکراین در ۶ ماه نخست، ضربات سنگینی را به وضعیت غلات جهان وارد کرد. اوکراین و روسیه از مهم ترین تامین کنندگان غلات بودند و جنگ باعث شد چند کشور آفریقایی مانند مصر در آستانه قحطی قرار بگیرند. این جنگ همچنین، بازار انرژی را دچار نوسان کرد و به خصوص اروپا را در وضعیتی دشوار قرار داد چرا که تقریبا تمام گاز این قاره از طریق روسیه تامین می شد.
از آن سو، روسیه بعد از تحریم های بین المللی با نوسانات اقتصادی متعددی روبه‌رو شد. اگرچه مسکو منابع مالی خود جهت ادامه جنگ را ذخیره کرده بود اما با این حال، نتوانست مانع از تاثیر تحریم ها شود و این تحریم ها ارزش روبل را به شدت پایین آوردند.
تاثیرات فرهنگی و ورزشی جنگ
بعد از آغاز جنگ بسیاری از نهادهای ورزشی روسیه را تحریم کردند. ورزشکاران روس از شرکت در المپیک محروم شدند. تیم ملی فوتبال روسیه هم از مسابقات مقدماتی جام جهانی کنار گذاشته شد. همزمان، بسیاری از روشنفکران و نویسندگان غربی شروع به حمایت از اوکراین کردند و سلبریتی ها نیز در پست های متعددی از کی‌اف طرفداری نمودند. ولادیمیر پوتین در بین طبقه متوسط غربی به چهره ای جنگ طلب تبدیل شد و نزدیکان و تجار وابسته به روسیه هم از کشورهای غربی اخراج شدند.
این تاثیرات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی باعث تغییر شکل جهان شدند؛ تغییراتی که به هیچ وجه متوقف نشده و احتمالا در سال جاری نیز ادامه یابد. به نظر می رسد باید با نظم قدیم دنیا خداحافظی کرده و به نظم یا بی نظمی جدید جهان سلام کنیم.
