به گزارش خبر فوری، توافق سیاسی ایران و عربستان اگرچه کمی دیر انجام شده و می توانست زودتر از اینها صورت بگیرد اما در این شرایط نیز می تواند مفید بوده و به سود هر دو کشور باشد.
ثمرات و حسن های این توافق برای ایران از چند منظر قابل بررسی است. از سرگیری روابط و بازگشایی کنسولگری ها در ریاض و تهران می تواند در سه زمینه اقتصادی، سیاست خارجی و استراتژیک تاثیر داشته باشد.
تاثیر اقتصادی از سرگیری روابط ایران و عربستان
شکی نیست که تورم و افزایش نرخ ارز، بزرگترین معضل اقتصادی ایران در ۱۰ سال اخیر بوده است. این مساله تاکنون باعث تغییر چند رئیس بانک مرکزی شده و جایگاه برخی از وزرای اقتصاد و دارایی را هم به خطر انداخته است. با این حال، این معضل اقتصادی با بحران های سیاسی در ارتباط بوده و به خصوص با مسائل سیاست خارجی و دیپلماتیک پیوند کامل دارد. پس از جهش قیمت دلار و نزدیک شدن به نرخ ۶۰ هزار تومانی مسائلی در رابطه با برجام و پرونده هسته ای ایران رخ داد. ابتدا شایعه ای در رابطه با تغییر تیم مذاکره کننده مطرح گردید و سپس توافقی مهم و راهگشا بین ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی صورت گرفت که می تواند مسیر احیای توافق هسته ای را هم هموار کند. این اتفاقات باعث کاهش قیمت دلار شدند و آن را به زیر ۵۰ هزار تومان آوردند.
در همین راستا، خبر توافق ایران و عربستان سعودی و به خصوص سفر علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی به یک کشور ثالث و توافقات راهگشا با سران سعودی باعث آرامش روانی بازار گردید و صرف انتشار همین خبر دلار را به نزدیک نرخ ۴۳ هزار تومان رساند. شکی نیست که انتشار اخبار بیشتر در رابطه با از سرگیری روابط تهران و ریاض و بازگشایی رسمی کنسولگری ها باعث تزریق آرامش و ثبات بیشتر به بازار شده و نرخ ارز پایین تر هم خواهد آمد.
تاثیر سیاسی توافق ایران و عربستان
تاثیرات سیاسی ازسرگیری روابط ایران و عربستان به شدت گسترده بوده و امور مختلفی را دربرمی‌گیرد. اول از همه این توافق می تواند بر برجام و روابط ایران و عربستان تاثیر بگذارد. از زمان انعقاد برجام تا دوران مذاکرات طولانی وین جهت احیای آن، حل نشدن مسائل منطقه ای و در صدر همه، اختلاف عمیق ایران و عربستان باعث اجرا نشدن برخی مفاد برجام گردید و در عمل این توافق را دچار مشکل کرد. سعودی ها نقش زیادی در خروج ترامپ از برجام داشتند. همچنین، دولت دموکرات های آمریکایی همواره تلاش داشتند از متن برجام فراتر رفته و به اصرار عربستان، آن را به امور منطقه ای نیز تعمیم دهند اما این امر با مخالفت ایران مواجه شد و این اختلافات تاثیر خود را بر ناکامل ماندن توافق ایران و غرب بر جای گذاشت.
همچنین، عربستان مهم ترین متحد منطقه ای اسرائیل بوده و است. تل آویو که به شدت نگران پیشرفت هسته ای ایران است قصد مواجهه با این پیشرفت را دارد اما به تنهایی قادر به این کار نیست چون می داند با واکنش تهران مواجه خواهد شد. دولت نتانیاهو همواره روی دوستی عربستان حساب باز می کرد اما به نظر می رسد این بار نمی تواند روی عربستانی ها حساب باز کند و همین امر او را وا می دارد که یا به تنهایی وارد جنگ با ایران شود که این امر عواقب جبران ناپذیری دارد و یا قید طرح اقدام علیه ایران را بزند و او را مجبور به عقب نشینی کند.
به جز این موارد، باید به این نکته اشاره کرد که ایران و عربستان دوستان مشترک زیادی دارند که تنش در روابط دوجانبه باعث آسیب دیدن ارتباط با آنها هم شده بود. چین که واسطه اصلی توافق ایران و عربستان بوده مهم ترین شریک تجاری ایران است که اخیرا سرمایه گذاری وسیعی هم در عربستان کرده است. شکی نیست که تنش بین تهران و ریاض بر سرمایه گذاری پکن در این دو کشور آسیب وارد کرده و طبعا، بر درآمد این دو کشور نیز تاثیر می گذارد. همچنین، کشور عراق مهم ترین متحد منطقه ای ایران به حساب می آید که به علت قرابت زبانی، فرهنگی و جغرافیایی به عربستان سعودی نیز نزدیک است. تنش ایران و عربستان بر روابط ایران و عراق نیز تاثیر گذاشته بود و حل این مساله می تواند مسیر سیاسی تهران و بغداد را هم هموار کند.
تاثیرات استراتژیک توافق ایران و عربستان
مهمترین تاثیر استراتژیک توافق ایران و عربستان مربوط به همسایگان مشترک دو کشور و به خصوص جهان اسلام و عرب می شود. عربستان تاثیر و نفوذ زیادی در بین کشورهای عربی و مسلمان دارد. از امارات متحده عربی که مهمترین دوست و شریک عربستان است تا پاکستان، همسایه شرقی ایران و حتی کشورهایی مانند جیبوتی و مراکش که فاصله زیادی از خاورمیانه دارند، همگی کم و بیش تحت تاثیر ریاض هستند. از آن سو، متحدان استراتژیک ایران یعنی سوریه و یمن و لبنان و… در همسایگی با عربستان قرار دارند و ریاض به شدت نگران نفوذ ایران در این کشورها است. اختلافات ایران و عربستان در سال‌های اخیر باعث شده هم ایران اجازه تعامل و افزایش عمق استراتژیک خود در کشورهای مسلمان عربی را نداشته باشد و هم عربستان نتواند روابط خود با سوریه و لبنان و… را بهتر کند. با بهبود روابط دوجانبه، ایران می تواند با کشورهای تحت نفوذ عربستان روابط بهتری داشته و عمق استراتژیک خود را بالاتر ببرد.
مساله حج نیز می تواند این امر را تایید کند. حج مراسمی مذهبی است که هر ساله مسلمانان مختلف را از گوشه کنار دنیا دور هم جمع می کند. عربستان هر ساله از این رویداد مهم مذهبی و فرهنگی استفاده کرده و از آن بهره برداری سیاسی و فرهنگی و استراتژیک می کند. با این حال، ایران چند سال از این مراسم مهم مذهبی محروم بود و زمانی هم که مجددا توانست به آن راه یابد، با حداقل ظرفیت در آن شرکت کرد. حالا با بهبود اوضاع، ایران می تواند مجددا از ظرفیت این مراسم بهره برده و با مسلمانان سایر جهان ارتباط برقرار کند.
