دیدبان مسجدسلیمان : گاهی قاضی به منظور رسیدگی به پرونده به وقت بیشتر، استعلام، بررسی دقیق‌تر یا سایر موارد نیاز دارد. در اینجاست که مفهومی با نام وقت احتیاطی یا وقت نظارت مطرح می‌گردد. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه خواهیم پرداخت.
وقت نظارت چیست؟
به طور کلی وقت نظارت یا احتیاطی به معنای برگزاری جلسه‌ای برای بررسی پرونده بدون حضور طرفین دعوا توسط قضات می‌باشد. هر چند وقت نظارت در قانون پیش بینی نشده است، اما در مواردی که ضرورت دارد و لازم است پرونده تحت نظر دادگاه قرار گیرد تا دادگاه نسبت به پرونده تصمیم گیری کند، وقت احتیاطی در دفتر تعیین اوقات دادگاه ثبت می‌شود تا پرونده از گردش رسیدگی خارج نشود و اگر پرونده آماده صدور رأی باشد، در وقت فوق العاده رأی قاطع صادر می‌شود. همچنن لازم به ذکر است در وقت احتیاطی نیازی به حضور اصحاب دعوا وجود ندارد. معمولا بعد از صدور قرار‌های کارشناسی، قرار تحقیق و معاینه محل، مطالبه اسناد و اطلاعات از ادارات دولتی و … وقت احتیاطی یا وقت نظارت تعیین می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت وقت احتیاطی به علت عدم یا کمبود وقت رسیدگی برای رسیدن پاسخ استعلام یا انجام امری توسط طرفین و یا یکی از آنها تعیین می‌شود.
چه تفاوتی میان وقت نظارت و وقت رسیدگی وجود دارد؟
شاید وقت نظارت و وقت رسیدگی به لحاظ ظاهری به یکدیگر شباهت داشته باشند، اما به لحاظ حقوقی دارای مفهومی متفاوت می‌باشند. عموما در وقت نظارت بدون دعوت از طرفین دعوا و تنها با حضور قضات به پرونده بررسی می‌شود، اما در وقت رسیدگی بررسی پرونده با حضور طرفین دعوا صورت می‌گیرد.
در ادامه به تفصیل به انواع وقت رسیدگی اشاره خواهد شد
وقت عادی: منظور از وقت عادی وقتی است که با هدف رعایت عدالت و به ترتیب توسط دفتر اوقات دادگاه روز و ساعت معینی را به منظور رسیدگی به پرونده تعیین و به اصحاب دعوی و یا وکلای آنان ابلاغ می‌شود. تعیین وقت پیش بینی شده در ماده ۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی مصداقی برای وقت عادی است.
وقت خارج از نوبت: منظور از وقت خارج از نوبت وقتی است که از لحاظ زمانی مناسب‌تر از وقت عادی هست و بدون توجه به دفتر اوقات دادگاه تعیین می‌شود. از این روی وقت رسیدگی نسبت به وقت عادی نزدیک‌تر است، اما باید توجه داشت که همیشه نزدیک‌ترین وقت معین نخواهد شد مگر در مواردی مثل ماده ۱۰۰ قانون آیین دادرسی مدنی
وقت فوق العاده: وقت فوق العاده وقتی است خارج از دفتر مخصوص اوقات که چه به صورت عادی و چه به صورت خارج از نوبت تعیین می‌گردد و در آن معمولا بدون حضور طرفین به پرونده رسیدگی و اقدام به صدور رأی می‌نمایند. موارد ۱۱۵ تا ۱۲۰ مصادیقی برای وقت فوق العاده است.
وقت احتیاطی: منظور از وقت احتیاطی وقتی است که با هدف عدم رکورد رسیدگی برای وصول پاسخ استعلام یا انجام کاری توسط طرفین و یا یکی از آنها به پرونده داده می‌شود. وقت احتیاطی یا نظارت در قانون پیش بینی نشده است و این ضروریت عملی دادگاه‌ها است که سبب پیدایش آن می‌شود. هر چند وقت احتیاطی در دفتر اوقات ثبت می‌شود، اما با روشن شدن نتیجه اقدام حتی اگر وقت نرسیده باشد می‌توان به طور فوق العاده‌ای رأی را صادر کرد. معمولا بعد از صدور قرار‌های کارشناسی، تحقیق و معاینه محل، مطالبه اسناد و … وقت احتیاطی تعیین می‌شود.
در پایان لازم به ذکر است که امروزه به لحاظ پیچیده تر شدن روابط اجتماعی و اقتصادی، بروز اختلاف و مناقشات حقوقی امری بدیهی است و بسیاری ناگزیر به مراجعه به مراجع قضایی هستند. از سوی دیگر، در روند رسیدگی به پرونده های حقوقی بعضاً پیچیدگی هایی وجود دارد که گاهی صاحبان دعوی را دچار سردرگمی و حیرت می نماید. به همین دلیل ضرورت دارد هنگام مراجعه به دادگستری‌ها ضمن آشنایی نسبی با انواع وقت رسیدگی در سیستم دادرسی در محاکم حقوقی، از افراد متخصص در این زمینه نیز بهره گیری شود تا هزینههای بیشتری در روند رسیدگی تحمیل نگردد.
