به گزارش خبرنگار فرهنگی دیدبان‌پرس، دومین نشست از سلسله نشست‌های «راه گفت‌وگو» با موضوع کارکرد رسانه‌ای رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور در حوادث اجتماعی اخیر در سالن کنفرانس روزنامه اطلاعات برگزار شد.
واقعیت به رسانه آغشته شده است
مدیرمسئول روزنامه صبح نو با ارزیابی عملکرد رسانه‌های خارجی در وقایع اخیر بیان کرد: آنها وضعیت ایران را در وضعیت انقلابی قرار داده‌اند. یعنی توصیفی که از واقعیت ارائه داده‌اند یک ایران در شرایط انقلابی است. می‌گویند رئالیتی به مدیالیتی تغییر کرده که ترکیب مدیا و رئالیتی است به این معنا که واقعیت به رسانه آغشته شده است. در واقع واقعیت دستکاری می‌شود به این صورت که انگار واقعیت آن چیزی است که رسانه می‌گوید. به این ترتیب می‌بینید آن چیزی که در خیابان می‌گذرد با آن چه در رسانه جلوه می‌کند، انطباق ندارد. یک سمت آن، این است که بگویید هیچ دلخوری و مطالبه‌ای وجود ندارد و سمت دیگرش این است که شرایط را با بزرگنمایی جلوه دهید. این دستکاری، خطرناک است.
سعید آجرلو ادامه داد: رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی امروز بازتاب‌دهنده ناآرامی نیستند بلکه بخشی از ناآرامی و سامان‌دهنده به آن هستند. بر این مبنا آنها خشونت و رادیکالیسم را تشویق و ترویج می‌کنند تا مردم را مقابل مردم قرار دهند. بنابراین پدیده بازنمایی رسانه بسیار مهم است.
زیست درون شکاف دولت و ملت
آجرلو درباره کارکرد رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور اظهار داشت: رسانه‌های خارج کشور درون شکاف دولت و ملت، زیست می‌کنند. طبیعتاً اقتصاد سیاسی بر رابطه میان دولت و ملت در ایران تأثیر گذاشت. رشد اقتصادی در کشور ظرف ده سال اخیر صفر بوده است. فارغ از این که چه کسی دولت را در دست دارد، کلاً نهاد دولت در ایران تضعیف شده چون اقتصاد آن مبتنی بر نفت بوده است. در این ۴ دهه مخصوصاً بعد از جنگ، فرصتش بود که وابستگی ایران به نفت کم شود اما هر بار به هر دلیل نشد. رسانه‌های خارجی در این شکاف وارد شدند و برخی از آنها مثل BBC به صورت فرایندی و با صبر و حوصله و برخی دیگر مانند ایران‌اینترنشنال کاملاً پروژه‌ای جلو آمده‌اند.
رسانه‌های خارجی پیچیده‌تر شده‌اند
او با تاکید بر این که پروژه‌های مداخله امنیتی-سیاسی در ایران را نمی‌توان نادیده گرفت توضیح داد: بخش دیگر هم عوامل داخلی است. به میزان پیچیده شدن جامعه، حکومت و وضعیت بین‌الملل، رسانه‌های خارجی هم پیچیده‌تر شده‌اند. به صورت موازی اتفاق دیگری هم تحت عنوان بحران نمایندگی رخ داده است. چالش نمایندگی در سیاست از سال ۹۸ شروع شد و ادامه پیدا کرده است. این چالش به این معناست که رابطه میان نمایندگان سیاسی با گروه‌های اجتماعی، قطع شده است. این مسئله در سطح جریان اصلاح‌طلب و اصولگرایی اتفاق افتاده و بعد خود را در رسانه‌ها نشان داده است. اگر رسانه‌های داخلی را مرور کنید آن‌قدرها بد نیستند بلکه چالش ما، اعتماد و اعتبار و سرمایه اجتماعی است که ریشه‌اش در همان شکاف دولت ملت است.
پلتفرم‌های نمایش خانگی از صداوسیما جلو افتاده‌اند
آجرلو ادامه داد: یکی از مهم‌ترین مسائل ما درباره رسانه، صداوسیماست که در دهه اخیر افت شدید مخاطب داشته است. با مدیریت جدید، آیا بروکراسی آن کمتر شده است؟ نشده است. آیا درآمدهایش کم شده است؟ به اندازه سایر بخش‌ها نه. اما کیفیت محتوای آن بسیار نازل شده. صداوسیما امروز به بحران تأمین سرگرمی مبتلاست و پلتفرم‌های وی‌اودی از او جلو افتاده‌اند. به عقیده من بخش مهمی از این مسائل به نزول کیفیت آدم‌هایی برمی‌گردد که در دهه اخیر در صداوسیما پست گرفته‌اند و مدیر شده‌اند. نتیجه این که اولین واکنش آنها در برابر وقایع کشور، سکوت است و بروکراسی عظیم صداوسیما این مدیران را مشغول کرده است.
اپوزیسیون بعد از ترامپ رفتار لمپنی پیدا کرده است
آجرلو با اشاره به انقلاب شوروی بیان کرد: در انقلاب شوروی، انقلابیون حرفه‌ای حضور داشتند که انقلاب بدون آنها رخ نمی‌داد. به نظر من رسانه‌های فارسی‌زبان خارج کشور در وقایع اخیر همین نقش را بر عهده داشتند. به علاوه که اپوزیسیون شکل اولیه خود را از دست داده و خصوصاً بعد از ترامپ یک رفتار لمپنی پیدا کرده است. مسئله دیگر تعامل این رسانه‌ها با شبکه‌های اجتماعی است که آنها درواقع توزیع‌کننده محتوای رسمی و فیک (جعلی) این رسانه‌ها هستند و آن را تسریع می‌کنند. این شبکه‌ها مظهر از خود بیگانگی جامعه‌اند و آگاهی کاذب را مبتنی بر نیاز کاذب تولید می‌کنند و در زمانه کاهش تأثیر رسانه‌های رسمی در کشور بیشترین نقش را بر عهده گرفته‌اند. بدین ترتیب مرجعیت رسانه‌ای از بین رفته و زمین رقابت هم عوض شده است و نمی‌توانیم توقع داشته باشیم در زمینی که به آن وارد نشده‌ایم، برنده رقابت باشیم.
مدیرمسئول روزنامه صبح نو تاکید کرد: ما نمی‌توانیم تمام مسئولیت نهادهای مختلف را به دوش رسانه بیندازیم و تقلیل دادن همه مشکلات به سطح رسانه خطرناک است. کج‌کارکردی‌های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی تنها با ابزار رسانه قابل حل نیستند. پاسخ رابطه دولت و ملت از رسانه نمی‌گذرد بلکه از کارآمدی می‌گذرد. همان چیزی که مسئله سیاست به معنای تدبیر امور مردم است. رسانه با بحران آب، محیط زیست، تورم، اشتغال و بسیاری دیگر از بحران‌های مدیریتی ایران چه کار کند؟
بچه‌های دهه هشتاد فرزندان نسل شبکه‌های اجتماعی هستند
مدیرمسئول روزنامه صبح نو گفت: شکاف بین نسلی مسئله مهم دیگر ماست. اگر فرزندان دهه ۶۰ با کتاب‌های مطهری و شریعتی بزرگ شدند و دست کم برای پرستیژ این چیزها را می‌خواندند بچه‌های دهه هشتاد فرزندان نسل شبکه‌های اجتماعی هستند. البته من مخالفم که دهه هشتادی‌ها را فقط همین‌هایی بدانیم که به خیابان آمده‌اند. من در اربعین خیل عظیمی از آنها را دیدم و دستکاری واقعیت در هیچ یک از دو طرف نباید اتفاق بیفتد. اما این شکاف بین نسلی از این جهت مهم است که بدانیم ارزش‌ها و باورهای این نسل با نسل قبلی فرق دارد. ویژگی دیگر این نسل توده‌ای بودن آن است. تشکل‌های دانشجویی به خاطر کرونا تضعیف شدند و دانشجویان دیگر توسط بحث و جدل‌ها در تشکل‌ها هدایت نمی‌شوند بلکه رفتارهای توده‌ای دارند. مسئله آخر هم استفاده از نمادسازی در رسانه‌های خارجی است که از آن در سطح شعر و شعار و تصویر به خوبی بهره بردند و این نمادسازی‌ها تبدیل به سوخت اصلی ناآرامی‌ها شد.
به گزارش دیدبان‌پرس، در این نشست، مجید تفرشی تاریخ پژوه نیز حضور داشت و اجرای نشست را محمد خدادی بر عهده داشت.
