به گزارش خبر فوری، دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۱ با فراز و نشیب و مشکلات زیادی مواجه بود. این مشکلات در سه زمینه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، خود را بروز دادند. به مناسبت پایان سال و ورود به سال جدید، قصد داریم مروری بر این مشکلات و نحوه مواجهه دولت با این مسائل در سال جدید داشته باشیم.
سال سیاه ۱۴۰۱/ مروری بر مهمترین بحران ها و اشتباهات دولت در سال گذشته
در سال ۱۴۰۱ تقریبا تمام درهای دیپلماسی به روی برجام بسته شد و گفتگوهای وین هم بدون نتیجه به اتمام رسید. وقوع جنگ اوکراین و روسیه باعث تغییر اولویت های غرب گردید و ایران نیز که پیش از این، اصرار داشت پیش از پذیرش شروط غرب، ابتدا باید مسائل پادمانی مربوط به آژانس بین المللی انرژی اتمی حل شود، گفتگوهای وین را بی‌ثمر دانست.
بعد از پایان موقتی درهای دیپلماسی، قیمت دلار و نرخ ارز به شدت بالا رفت. بالا رفتن قیمت دلار همزمان شد با بالا رفتن قیمت سایر اقلام. تورم بی سابقه ای دامن گیر دولت شد. دولت که معتقد بود در حال جراحی اقتصاد است شروع به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی کرد و به ازای بالا رفتن قیمت برخی کالاها، مقدار یارانه ها را بالا برد. با این حال، این جراحی اقتصادی ثمرات خوبی نداشت و قیمت کالاهایی مانند گوشت، مرغ، تخم مرغ، روغن، ماکارونی به شدت بالا رفت. همزمان قیمت خودرو، سکه، لوازم برقی و آشپزخانه، موبایل، لوازم یدکی خودرو، آپارتمان، اجاره خانه و… بالا و بالاتر رفت.
شرایط بد اقتصادی در شش ماه نخست سال ۱۴۰۱ باعث افزایش خشم مردم شد. این خشم با برخی اقدامات ناشیانه در زمینه فرهنگی و اجتماعی همراه گردید. برخی سخت‌گیری‌ها در زمینه حجاب، برخی اظهارنظرهای تحریک آمیز توسط مسئولان نهاد امر به معروف و نهی از منکر و در نهایت حادثه تلخ مهسا امینی باعث جرقه خوردن اعتراضات و اتفاقات پاییز ۱۴۰۱ شد. این اعتراضات، درگیری های زیادی را به وجود آورد و باعث اتفاقات اجتماعی مختلف و وسیعی گردید. نتیجه مهم اعتراضات ۱۴۰۱ انزوای دولت و قرار گرفتن در شرایطی سخت تر از همیشه بود.
با پایان یافتن اعتراضات پاییز ۱۴۰۱، دولت وارد تنش های سیاسی جدیدی شد. آمریکا به بهانه اعتراضات ۱۴۰۱ میز مذاکره را رها کرد. دولت بایدن همزمان ایران را به حمایت از روسیه در جنگ اوکراین متهم کرد. غرب و اتحادیه اروپا نیز دست از حمایت برجام کشیدند. دولت سعی کرد از طریق رابطه بیشتر با کشورهای عضو شانگهای شرایط سیاسی و اقتصادی خود را بهبود بخشد اما در میانۀ راه با سونامی دوم تورم مواجه شد. با آغاز زمستان ۱۴۰۱ مجددا قیمت کالاها و نرخ ارز بالا رفت. قیمت دلار از مرز ۵۰ هزار تومان عبور کرد و حتی بازار برای مدتی قیمت ۶۰ هزار تومان را به خود دید. البته در ماه پایانی سال، توافق موقت ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی و عربستان سعودی ترمز دلار را تا حدی کشید و مجددا آن را به کانال ۴۰ الی ۴۵ هزار تومان رساند.
سال ۱۴۰۲، سال سرنوشت/ مهم ترین چالش های دولت سیزدهم در سال جدید
دولت سیزدهم در حالی سال ۱۴۰۲ را آغاز می کند که سالی بسیار بد، تلخ و پر حادثه را پشت سر گذاشته است. در حال حاضر، بسیاری از نخبگان سیاسی، اقتصادی، هنری و فرهنگی از دولت سیزدهم دل چرکین اند. بازار نگران تورم است. کارگران و کارمندان با وضعیت بد اقتصادی مواجه اند و غرب و آمریکا نیز تلاش دارند ایران را منزوی کنند.
در این شرایط، سید ابراهیم رئیسی و کابینه اش برای جبران تجربه تلخ ۱۴۰۱ باید هر چه سریعتر اقداماتی را انجام دهد. شاید اولین و مهم ترین کار، تداوم سیاست هایی است که از اواسط اسفند ماه ۱۴۰۱ شروع شد. پیگیری از سرگیری روابط با عربستان و توافق با آژانس بین المللی انرژی اتمی و احتمالا از سرگیری مذاکرات وین می تواند شرایط و جوّ سیاسی و اقتصادی کشور را آرام کند. قدم بعدی دولت اصلاح اقدامات اقتصادی است. تصمیمات وزارت خانه های اقتصادی دولت در سال ۱۴۰۱ بسیار آشفته بود و از سیاست پولی واحدی تبعیت نمی کرد. دولت باید شروع به تنظیم بازار، تزریق نقدینگی و برخورد با دلالان بزرگ کند و بدین طریق مانع از افزایش تورم شود.
یکی دیگر از مشکلات دولت در سال ۱۴۰۲ کسری بودجه است که بسیاری از تحلیلگران اقتصادی را نگران کرده است. افزایش درآمد از طریق صادرات نفتی و غیر نفتی مهم ترین راهکار دولت برای رفع این خطر است. تعامل با کشورهای دیگر و رفع تحریم ها شرط این تعامل و صادرات است و این امر باید مد نظر دولت در سال جاری باشد.
همچنین، دولت با مشکلات اجتماعی و فرهنگی زیادی دست و پنجه نرم می کند که بیشتر این مشکلات میراث حوادث سال ۱۴۰۱ بوده اند. تلاش اجتماعی دولت در سال جدید باید همگرایی و وحدت ملی باشد. البته بهبود اوضاع اقتصادی و سیاسی می تواند تا حدی از فشارهای اجتماعی کم کند اما تحولات اقتصادی و سیاسی کافی نیستند و دولت باید در زمینه اجتماعی نیز گام هایی بردارد تا جلوی انفجار اجتماعی را بگیرد.
سال ۱۴۰۲ یکی از سرنوشت ساز ترین سالهای کشور و یک آزمون بزرگ برای دولت سیزدهم است. اگر دولت بتواند از پس مشکلات این سال برآید می تواند امیدوار به بهبود اوضاع در سال های بعد شود؛ در غیر این صورت، ممکن است به وضعیت بحرانی نزدیک شویم.
