دیدبان مسجدسلیمان:ڪلاهبرداری عبارتست از بردن مال دیگری از طریق توسلِ توأم با سوءنیت به وسایل یا عملیات متقلبانه.
بنابراین برای تحقق جرم ڪلاهبرداری، توسل به وسایل متقلبانه برای فریب مالباخته ضروری است؛ به عبارت دیگر ڪلاهبردار باید مرتڪبِ مانور متقلبانه شود.
ڪلاهبرداری از جمله جرایم مقید است ڪه شرط تحقق آن حصول نتیجه خاص؛ یعنی بردن مال دیگری و انتفاع مالی ڪلاهبردار یا شخص مورد نظر وی می باشد.
🔹ماده ۱ «قانون تشدید مجازات مرتڪبین ارتشاء و اختلاس و ڪلاهبرداری»، ڪه در حال حاضر عنصر قانونی جرم ڪلاهبرداری را در حقوق ایران تشڪیل می دهد، اشعار می دارد:
«هرڪس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرڪت ها یا تجارتخانه ها یا ڪارخانه ها یا مؤسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیرواقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیش آمدهای غیرواقع بترساند و یا اسم و عنوان مجعول اختیار ڪند و به یڪی از وسایل مذڪور و یا وسایل تقلبی دیگر، وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصا حساب و امثال آنها را تحصیل ڪرده و از این راه مال دیگری را ببرد ڪلاهبردار محسوب و علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محڪوم میگردد …».
🔹 شرایط تحقق جرم ڪلاهبرداری:
۱)متقلبانه بودن وسایلی ڪه ڪلاهبردار از آنها برای اغفال دیگری استفاده میڪند.
۲)اغفال شدن و فریب خوردن قربانی، ڪه مستلزم عدم آگاهی وی نسبت به متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده مجرم می باشد.
۳) تعلق مالِ برده شده به دیگری.
🔹️ تعریف اختلاس در قانون مجازات اسلامی:
«هر یک از ڪارمندان و ڪارڪنان ادارات و سازمان ها یا شوراها و یا شهرداری ها و مؤسسات و شرڪت های دولتی و یا وابسته به دولت و یا نهادهای انقلابی و دیوان محاسبات و مؤسساتی ڪه به کمک مستمر دولت اداره می‌شوند و یا دارندگان پایه قضایی و به طور ڪلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و مأمورین به خدمات عمومی اعم از رسمی یا غیررسمی، وجوه یا مطالبات یا حواله ها یا سهام و اسناد و اوراق بهادار و یا سایر اموال متعلق به هریک از سازمان ها و مؤسسات یاد شده و یا اشخاص را ڪه برحسب وظیفه به آن ها سپرده شده است به نفع خود یا دیگری برداشت و تصاحب ڪند مختلس محسوب خواهد شد.»
اختلاس یڪی از فروض جرم خیانت در‌امانت است؛ با این تفاوت ڪه مرتڪبِ اختلاس مأمور دولت بوده و نسبت به دولت یا اموالِ اشخاص ڪه بر حسب شغل یا مأموریت نزد وی بوده است، مرتڪب خیانت میشود.
🔹 شرایط تحقق جرم اختلاس:
▪️مرتڪب از ڪارڪنان و ڪارمندان مؤسسات دولتی (فرقی نمی‌ڪند؛ رسمی، پیمانی یا قراردادی) باشد.
▪️جرم نسبت به اموال دولت و یا اموال متعلق به اشخاص خصوصی ڪه نزد دولت است صورت گیرد.
▪️اموال بر حسب وظیفه به مختلس سپرده شده باشند.
▪️شخص مختلس باید مال را به مالڪیت خود یا دیگری در آورد.
▪️شخص باید به طور عمدی مرتڪب این جرم شود.
▪️شخصِ مختلس باید اموالی را به نفع خود یا دیگری تصاحب ڪند.
نڪته:
ڪارمند شرڪت خصوصی یا فرد عادی ڪه اموال دولتی را تصاحب ڪند؛ مختلس محسوب نمی گردد.
🔹 تفاوتهای اختلاس و ڪلاهبرداری:
۱) در ڪلاهبرداری مرتڪب می تواند ڪارمند دولت و یا فرد عادی باشد اما در اختلاس مرتڪب باید حتماً ڪارمند دولت باشد.
۲) در اختلاس مرتڪب باید مال متعلق به دولت یا سپرده شده به دولت را؛ بر حسب وظیفه قانونی تصاحب ڪند.
اما در ڪلاهبرداری مال می تواند متعلق به دولت باشد یا نباشد.
۳) در اختلاس همانند خیانت در امانت اول مال به مرتڪب سپرده می شود بعد تصاحب می ڪند لذا بعد از أخذِ مال؛ جرم واقع می شود. اما در ڪلاهبرداری به محض گرفتن مال جرم واقع می گردد.
🔹 تشابهات اختلاس و ڪلاهبرداری:
۱) در هر دو مال با رضایت به مرتڪب سپرده می شود.
۲) در هر دو مورد توسل به وسایل متقلبانه می تواند باشد .
۳) در هر دو؛ مرتڪب باید مال را تصاحب ڪند.
۴) در هر دو؛ مرتڪب باید انتفاع مالی ببرد.
