کرونا، آزمون صداقت

بقلم یونس رفیعی منجزی – کارشناس ارشد جامعه شناسی

با شیوع ویروس کرونا و اظهارات متناقض مسئولین و شگفتی مردم از اطلاعات ارائه شده با واقعیت های موجود، بیماری کرونا عاملی برای سنجش صداقت اجتماعی در میان مسئولین شده است.
اگر در مسائل اجتماعی قصد ‏سنجش و اندازه‌گیری این قبیل موئلفه ها را داشته باشیم – که ویژگی این موئلفه ها همانا کیفی بودن بیشتر‌این صفت ها است – لازم است معرفهایی « ‏indicator‏ » که برای اندازه‌گیری این صفت ها بکار رود، گویای جنبه‌های مختلف مفهوم مورد نظر بوده و از ‏جامعیت لازم برخوردار باشند. مفاهیمی همچون منزلت (پایگاه اجتماعی ) « ‏‎ social status‏»، طبقه‌ اجتماعی ‏‏«‏social class ‎‏ »، ‌همسایگی«‏‎ neighbourship ‎‏» و … که از مفاهیم کلیدی جامعه‌شناسی هستند. کرونا با سرعت در حال قربانی گرفتن است، اما اظهارات متناقض و آمیخته با پنهان کاری مسئولین سبب شده است علاوه بر کاهش سطح اعتماد به گزارش های رسمی؛ مردم در مواجه با این ویروس خود را بی دفاع ببیند.
ستادهای اطلاع رسانی روابط عمومی ها و سخنگوهای مراکز درگیر با بحران با انتشار خبرهای ناصحیح و ناقص و دارای اشکال، به بحرانی کردن این وضع دامن میزنند.

از جمله وظایف روابط عمومی ها در شرایط بحران، اطلاع یابی زودهنگام و اطلاع رسانی فوری است که باید از ظرفیت رسانه های اجتماعی برای جمع آوری و انتشار اطلاعات و اخبار مربوط به بحران، استفاده کنند. با بروز بحران ، کار عمده روابط عمومی آغاز می شود. شایعات و اخبار دروغ و یا اشتباه، کار روابط عمومی را سخت می کنند.

روابط عمومی ها بایستی درحیطه وظایف و ماموریتهای خود نسبت به آرام سازی روانی افکار عمومی متاثر از بحران، از رویکرد انفعال خارج و فعالانه وارد عمل شوند.

مدیران باید مکالمات و گفت و گو ها را مدیریت کنند. بهتر است هیچ وقت واکنش نشان نداده و اجازه دهند مخاطبان سازمانی احساسات دریافتی از ایشان را به بهترین نحو نشان دهند.
در صورت بروز بحران در سازمان روابط عمومی ها نقش مهمی را در کنترل و رفع این بحران برعهده دارند ولی در بیشتر موارد روابط عمومی ها اطلاعات درست و شفافی از شرایط بحرانی سازمان خود به مخاطبان خود ارائه نمی دهند و اقدام به توجیه مخاطبان و رسانه ها می نمایند در صورتی که می توانند با تکنیک های مناسب و انتخاب راهکار درست و ارایه اطلاعات صحیح به مخاطبان، بحران ایجاد شده را به بهترین نحو مدیریت نمایند.
از زمان شیوع این ویروس در ایران اولویت خبری و اطلاع رسانی نبوده است.
از میزان شیوع و تلفات ناشی هم پاسکاری های خبری روی داده است و متاسفانه موارد دیگر.
در نهایت این ویروس میتواند شاخص خوبی برای سنجش صداقت مسئولین و همچنین اعتماد اجتماعی باشد. اعتماد مردم به یک نظام سیاسی ارتباط معناداری با باور شهروندان آن جامعه به کارآمدی دولت دارد.به صورت خلاصه اگر اعتماد شهروندان به کارگزاران سیاسی در حد مطلوب باشد ارتباط متقابل دولت و مردم بیشتر خواهد بود اعتمادی که به افزایش مقبولیت آن نظام سیاسی نزد مردم و در نتیجه افزایش سطح مشارکت سیاسی شهروندان منجر میشود و از لحاظ روانشناختی باعث ایجاد آرامش ، امنیت و سلامت روانی جامعه می گردد. برقراری اطمینان و تعامل میان دولت و شهروندان ، دموکراسی ، عدالت محوری دولت در توزیع امکانات و وجود دغدغه مندی در ارکان دولت برای حل مشکلات شهروندان ، افزایش سطح اعتماد عمومی را به همراه دارد و در نتیجه ارتقای سطح اعتماد عمومی در یک رابطه متقابل ، موجب اعتماد سیاسی شهروندان به حکومت در سه سطح اعتماد به سیستم سیاسی ، اعتماد به نهادهای سیاسی و به کارگزاران سیاسی می گردد که ارمغان آن به همان میزان ارتقای شاخص های رفاه و امنیت در جامعه است.در زمینه بحران موجود در ایران (شیوع ویروس کرونا)به مانند بحران های گذشته شهروندان منتظر اطلاعاتی صادقانه هستند که تاکنون این مسئله روی نداده است.
با کاهش این اعتماد اجتماعی کشور در بحران های بعدی برای کنترل بحران نمیتواند از شهروندان به عنوان ابزاری بزای کنترل وضع موجود استفاده درستی داشته باشد.
امیدواریم که مسئولین دولت در اطلاع رسانی و اقدامات پیشگیرانه و کنترلی خود صداقت بخرج دهند تا شهروندان در مقابله با بحران ها یاری گر آنها باشند.