خبرگزاری فرانسه در ادامه نوشت: این توافق از رقبای دیرینه می خواهد که “روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند و سفارت ها و نمایندگی ها را ظرف دو ماه بازگشایی کنند”.
این امر به اختلافی که در سال ۲۰۱۶ پس از حمله معترضان در ایران به نمایندگی‌های دیپلماتیک عربستان سعودی پدید آمد، پایان می‌دهد.
خیلی قبل از آن حادثه، تهران و ریاض در طرف های مخالف تعدادی از مناقشات سنگین قرار داشتند و به نظر نمی رسید که مذاکرات دوجانبه اخیر پیشرفت زیادی داشته باشد.
دینا اسفندیاری از گروه بین المللی بحران گفت که این امر، بیانیه روز جمعه را غیرمنتظره تر کرد.
او گفت: «احساس عمومی… این بود که سعودی‌ها کلافه شده‌اند…، بنابراین به نظر نمی‌رسید که آنها نظرشان را تغییر دهند.»
وی افزود: «اینکه نظرشان را تغییر دادند بسیار مورد استقبال است.»
حسین ایبیش، تحلیلگر، با این موضوع موافق است و آن را “یک تحول بزرگ در دیپلماسی خاورمیانه” خواند.
پیامدهای این توافق ممکن است بلافاصله در یمن احساس شود، جایی که ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی از سال ۲۰۱۵ با حوثی های مورد حمایت ایران می جنگد.
به گفته دیپلمات‌هایی که این روند را دنبال می‌کنند، آتش‌بسی که نزدیک به یک سال پیش اعلام شده بود، اکتبر گذشته منقضی شد، اما مذاکرات عربستان و حوثی‌ها در هفته‌های اخیر به گمانه‌زنی‌ها درباره توافقی دامن زد که می‌تواند به ریاض اجازه دهد تا حدی از جنگ خارج شود.
بسیاری از تحلیلگران روز جمعه گفتند که سعودی ها با بهبود روابط با ایران موافقت نمی کردند مگر با اعطای امتیاز از سوی تهران درمورد یمن.
تحلیلگران انتظار دارند که حوثی های یمن با اظهارات جدیدی از سوی متحد ایرانی خود برای دادن امتیاز به دولت یمنی تحت حمایت عربستان به عنوان پیش شرط برای توافق آشتی مواجه شوند.
ایبیش، عضو ارشد اندیشکده «دولت های عربی خلیج فارس» در واشنگتن گفت: «به احتمال زیاد تهران باید در مذاکرات توافق می کرد که به متحدان خود در یمن فشار بیاورد تا برای پایان دادن به منازعه پیشروتر عمل کند، اما ما هنوز نمی دانیم که چه تفاهماتی در پشت پرده حاصل شده است».
عربستان سعودی با بهبود روابط با ایران – و به طور بالقوه عقب‌نشینی از یمن – می‌تواند به تلاش دیپلماتیک گسترده‌ای ادامه دهد که شامل نزدیکی با قطر و ترکیه نیز میشود.
توربیورن سولتودت از شرکت تحلیل ریسک Verisk Maplecroft گفت: با توجه به عدم حرکت به سمت احیای برجام، این موضوع منطقی به نظر می رسد.
او گفت: «بدون کاهش گسترده‌تر تنش‌ها بین آمریکا و ایران، عربستان سعودی می‌داند که باید نقش فعال‌تری در مدیریت روابط با ایران ایفا کند.»
آرون لوند از اندیشکده Century International گفت: تهاجمی فریبنده سعودی حتی می تواند شامل بازگشت مجدد سوریه به منطقه شود، که عربستان سعودی تا حدودی به دلیل روابط نزدیک بشار اسد رئیس جمهور سوریه با ایران با آن مخالفت کرده است.
او گفت: «در حال حاضر مشخص نیست که این چیزها به هم مرتبط باشند، اما خصومت کمتر عربستان و ایران می‌تواند موانع نزدیکی عربستان و سوریه را کاهش دهد.»
به گفته چندین تحلیلگر، فراتر از پیامدهای درون منطقه‌ای، چگونگی وقوع اتفاق روز جمعه مهم است. اتفاقی که با با میانجیگری چین امکان پذیر شد.
علیرغم افزایش تعاملات چین با منطقه – از جمله سفر شی جین پینگ به ریاض در ماه دسامبر – پکن مدتهاست که تمایلی به درگیری با باتلاق های دیپلماتیک ندارد.
تحلیلگران سعودی روز جمعه گفتند که نقش چین در توافق باعث می شود که احتمالا این توافق با ایران دوام بیاورد.
علی شهابی، یکی از مفسران نزدیک به دولت عربستان، گفت: «چین اکنون پدرخوانده این توافقنامه است و این اهمیت زیادی دارد.»
جاناتان فولتون، عضو ارشد غیر مقیم شورای آتلانتیک، گفت: «این توافق نشان می دهد که چین آماده است نقش بزرگتری در منطقه ایفا کند.»
فولتون افزود: «این ممکن است نشانه ای از اعتماد به نفس فزاینده این کشور نسبت به حضور منطقه ای خود باشد. ممکن است نشانه ای باشد مبنی بر اینکه که تصور کند فضایی برای به چالش کشیدن برتری ایالات متحده در خاورمیانه وجود دارد.»
وی اضافه کرد: «در هر صورت، این یک پیروزی دیپلماتیک برای چین و یک انحراف قابل توجه از رویکرد منطقه‌ای آن تا این مرحله به نظر می‌رسد.»
ایبیش از اندیشده «دول عرب خلیج فارس» در واشنگتن گفت که این ماجرا بدون شک واشنگتن را که شراکت پیچیده ای با ریاض در طول چندین دهه دارد، «ناآرام» خواهد کرد.
وی افزود در عین حال، تیم جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده احتمالاً به این توافق به عنوان بوجود آورنده ثبات منطقه ای نگاه می کند.
ایبش اضافه کرد: “دولت بایدن در تاکید بر نیاز فوری بر ترویج دیپلماسی به جای درگیری و تقابل در خاورمیانه و به ویژه منطقه خلیج فارس، پیشرو بوده است. بنابراین این احتمال وجود دارد که آمریکا هرگونه کاهش تنش بین ایران و کشورهای عربی خلیج فارس را به طور کلی مثبت ارزیابی کند.»
