«الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان و «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان در نشست خود در حاشیه کنفرانس امنیتی «مونیخ» در خصوص منطقه مورد مناقشه «قره‌باغ کوهستانی» با یکدیگر جدال کردند.
خبرگزاری رویترز در این خصوص گزارش کرد، رهبران ارمنستان و جمهوری آذربایجان روز گذشته (شنبه) در خصوص منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی وارد مناقشه شدند و هریک بر مواضع متفاوت خود پافشاری کردند و علی‌رغم نشست آنها در مونیخ، شواهد اندکی از احتمال صلح پایدار بین دو کشور مشاهده شد.
طبق این گزارش، تنش بین دو همسایه سابق شوروی به دلیل محاصره دو ماهه کریدور لاچین توسط باکو، تنها مسیر زمینی که به ارمنستان دسترسی مستقیمی به قره باغ کوهستانی می‌دهد، تشدید شده است.
اولین دیدار رو در رو بین پاشینیان و علی‌اف از ماه اکتبر تاکنون با گفت‌وگوهایی به میزبانی «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه ایالات متحده در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ آغاز شد که به دنبال آن دو طرف گفتند که پیشرفت‌هایی در زمینه توافق صلح حاصل شده است.
با این‌حال، در میزگرد بعدی درباره «ایجاد امنیت در قفقاز جنوبی»، این دو نفر نشان دادند که دو طرف تا چه اندازه در مورد قره باغ کوهستانی، محاصره کریدور لاچین و سمت و سوی مذاکرات آینده از هم فاصله دارند.
طبق گزارش رویترز، قره باغ کوهستانی در سطح بین المللی به عنوان بخشی از آذربایجان شناخته شده است، اما ۱۲۰ هزار نفر از جمعیت آن عمدتاً ارمنی هستند و در اولین جنگ در اوایل دهه ۱۹۹۰ از باکو جدا شد.
جمهوری آذربایجان در یک درگیری شش هفته‌ای در سال ۲۰۲۰ که منجر به کشته شدن هزاران نفر شد و با آتش‌بس با میانجیگری روسیه و اعزام نیروهای حافظ صلح روسی پایان یافت، بسیاری از مناطق از دست رفته را پس گرفت.
بنا بر گزارش رویترز، علی‌اف در جریان میزگردی که به جنجال ختم شد، گفت: «من فکر می‌کنم (جمهوری) آذربایجان و ارمنستان باید نشان دهند که گذار از بن بست طولانی مدت، نفرت و خصومت متقابل باید پایان یابد.
لحن آشتی جویانه علی‌اف در حالی از بین رفت که او سپس ارمنستان را به اشغال سرزمین‌های جمهوری آذربایجان برای تقریباً ۳۰ سال متهم کرد و از یک مقام ارشد جدایی‌طلب قره باغ کوهستانی انتقاد کرد.
پاشینیان نیز این‌گونه پاسخ علی‌اف را داد: «آذربایجان سیاست انتقام‌جویی را پیش گرفته است» و گفت که آیا قرار است این نشست مونیخ برای «برانگیختن تعصب، نفرت، لفاظی‌های تهاجمی» مورد استفاده قرار گیرد یا بهتر است برای برای بهتر کردن اوضاع باشد.
نخست‌وزیر ارمنستان تصریح کرد: «البته اکنون می‌توانیم (در میزگرد مونیخ) داستان‌های زیادی از دشمنی بگوییم. اما معنای رهبری ما چیست؟ برای تعمیق این دشمنی یا برای استفاده از ظرفیت‌های خود؟ آیا مقامات ما از وظایف خود به درستی بهره می‌گیرند؟ من افتخار می‌کنم که دولت ما حتی پس از جنگ ویرانگر توانست انتخابات آزاد و دموکراتیک در کشورمان داشته باشد».
رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان در بخشی از سخنان خود با لحنی تند گفت: «در آذربایجان، هیچ مفهوم قره‌باغ کوهستانی وجود ندارد و چنین واحد اجرایی-سرزمینی وجود ندارد».
پاشینیان به وی پاسخ داد که قره باغ کوهستانی و گذرگاه لاچین وجود دارد و این گذرگاه باید طبق بیانیه سه‌جانبه ۹ نوامبر ۲۰۲۰ که علی‌اف نیز آن را امضا کرده است، بازگشایی شود.
نخست‌وزیر ارمنستان تأکید کرد: «درباره قره باغ کوهستانی، می‌دانید، رئیس جمهور [علی اف] بیانیه سه جانبه را ذکر کرد، در آن بیانیه سه جانبه ما مفادی داریم و قره باغ کوهستانی را در بیانیه سه جانبه داریم و تحت این سند امضای رئیس جمهور آذربایجان را داریم».
پاشینیان درباره گذرگاه لاچین نیز این‌گونه پاسخ علی‌اف را داد: «و ما کریدور لاچین را داریم که باید آزادانه قابل بهره برداری باشد و اتفاقاً طبق آن بیانیه سه جانبه خارج از کنترل آذربایجان و طبق امضای رئیس جمهور آذربایجان است».
وی سپس به اقدامات باکو در محدود کردن مسیر رفت و آمد ارامنه در گذرگاه لاچین اشاره کرد و گفت: « چندی پیش یک اتوبوس حامل کودکان ارمنی در تلاش برای عبور از گذرگاه لاچین با افراد نقاب‌دار آذری روبرو شدند که مانع از عبور آنها شدند»
علی‌اف پاسخ داد که باکو در حال بررسی پیش‌نویش پیشنهادات صلح ایروان است و رسانه‌های روسیه نیز گزارش کردند که علی‌اف همچنین گفته است که باکو پیشنهاد ایجاد ایست‌های بازرسی در مرز با ارمنستان را مطرح کرده است.
گروهی از غیرنظامیان جمهوری آذربایجان که خود را فعالان محیط زیست می‌نامند از ۱۲ دسامبر سال گذشته میلادی با حافظان صلح روسیه در کریدور لاچین رو در رو شده‌اند و ایروان می‌گوید که معترضان، آشوبگران تحت حمایت دولت باکو هستند.
با این‌حال، باکو اتهامات ایروان را رد کرده است و مسدود کردن گذرگاه لاچین را انکار می‌کند و می‌گوید که کاروان‌ها و کمک‌ها اجازه عبور از این گذرگاه را دارند.
علی‌اف نیز روز گذشته در میزگرد با پاشینیان بار دیگر مواضع پیشین جمهوری آذربایجان را تکرار کرد.
نخست‌وزیر ارمنستان همچنین ادعاهای رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان مبنی بر اقدام ایروان در تخریب مساجد را رد کرد.
وی در این‌باره گفت: «رئیس جمهور علی اف از «مساجد ویران شده» یاد کرد. می دانید، می‌خواهم بگویم که در سال ۲۰۱۷ در آذربایجان چندین مسجد برای ساخت جاده های جدید ویران شد و رئیس جمهور علی اف اشاره کرد که من نمی‌دانم چند هزار مسجد ویران شد و اتفاقاً در زمان شوروی در آذربایجان تقریباً ۱۵۶۰ مسجد ویران شد، این امر برای اتحاد جماهیر شوروی عادی بود».
پاشینیان ادامه داد: «در ارمنستان دوران شوروی، کلیساها ویران شدند، مساجد ویران شدند و می‌دانید که ارامنه قره باغ کوهستانی نباید بدهی‌های دوران شوروی را بپردازند و این بسیار مهم است، این یک روایت بسیار خطرناک است زیرا می‌ترسم گاهی این تصور ایجاد شود که آذربایجان می‌خواهد به کل این وضعیت زمینه مذهبی بدهد».
این مقام ارمنی با اشاره به این موارد ادامه داد: «این بسیار خطرناک است، اتفاقاً هیچ زمینه مذهبی در این درگیری وجود ندارد و اتفاقاً در کشور ما اقلیت مسلمان داریم، در کشورمان ما یک مسجد فعال داریم و این واقعیت است».
پاشینیان در پایان اظهارات خود این‌گونه نتیجه‌گیری کرد: «همانطور که گفتم از دیدگاه ما راه حل دموکراسی است، راه حل شفافیت است، راه حل گفت‌وگو است، احترام به همه کشورهای منطقه است و ما آماده ایم در این راستا کار کنیم».
پس از دیدار سه جانبه علی‌اف و پاشینیان و بلینکن، دفتر پاشینیان اعلام کرد که وی عزم ارمنستان برای دستیابی به توافقی را تأیید کرده است که «واقعاً تضمین‌کننده صلح و ثبات بلندمدت در منطقه باشد».
علی‌اف نیز تصریح کرد: «من فکر می کنم (توافقنامه صلح) می‌تواند نمونه خوبی باشد برای این‌که چگونه کشورهایی که اختلافات جدی و تاریخی داشتند می‌توانند دور هم جمع شوند و صفحه خصومت را برگردانند».
